Wie betaalt de kosten van bodemdaling- en funderingsschade?

Bodemdaling en funderingsproblemen leiden tot oplopende kosten. In het stedelijk gebied gaat het om schade aan (bedrijfs)gebouwen, tuinen en terrassen, wegen, kabels en leidingen en schade aan het bescherm stadgezicht.

In het landelijk gebied gaat bodemdaling gepaard met de uitstoot van broeikasgassen. De gevolgen voor het grondgebruik zijn groot. Agrariërs moet moeten maatregelen nemen om de bodemdaling te beperken, hun bedrijfsvoering aanpassen en soms zelfs de bedrijfsvoering stopzetten. Al deze opties vertalen zich in kosten, niet alleen voor de ondernemer, maar vaak ook voor de overheid.

Hoe hoog zijn de kosten? Zijn er ook baten? Wie gaat het allemaal betalen? Welke mogelijkheden zijn er voor belanghebbenden om middelen te genereren?

Er zijn bekostigingsmogelijkheden voor overheden en particulieren.

Wat zijn de feiten?

Het Planbureau voor de Leefomgeving schatte in 2016 de maatschappelijke kosten van bodemdaling tot 2050 voor heel Nederland op 22 miljard euro.

De schade in het stedelijk gebied is hoger dan in het landelijk gebied. Dit komt met name door de kosten voor funderingsherstel. Het Platform Slappe Bodem de belangenorganisatie voor overheden die met bodemdaling te maken hebben, concludeerde dat de kosten voor gemeenten op slappe bodem tweemaal zo hoog zijn als voor gemeenten op zand. Dat komt onder andere door schade aan wegen, kabels en leidingen.

Particulieren en ondernemers moeten veelal zelf opdraaien voor de kosten die te maken hebben met bodemdaling en/of funderingsproblemen. In sommige gevallen zijn er subsidieregelingen of kunnen door de landbouw CO-2 rechten worden verhandeld (bijvoorbeeld: valuta voor veen). Gemeente en waterschappen mogen onder bepaalde voorwaarden kosten betalen uit de rioolheffing of de waterschapsbelasting.

Wat zijn de actuele ontwikkelingen?

In de onze deelexpeditie MKBA’s Bodemdaling is de bestaande kennis over de kosten en baten rondom bodemdaling en funderingen geïnventariseerd. MKBA staat voor: Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse.

In de onze deelexpeditie Toolbox Bodemdaling in Steden is een tool ontwikkeld om snel een MKBA uit te voeren voor bodemdaling en funderingsproblemen in het stedelijk gebied. Hierbij zijn kengetallen beschikbaar die specifiek zijn voor bodemdaling. Vraag de complete tool, inclusief het kengetallenoverzicht op door ons een email te sturen: info@kbf.nl.

Een aantal provincies heeft de Regionale Veenweidestrategie al vastgesteld en andere zijn nog in ontwikkeling. De uitgangspunten van de financiering van de transitie in het landelijk gebied is momenteel volop in ontwikkeling. Volg hiervoor de beleidsontwikkelingen van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).

Particulieren en ondernemers moeten veelal zelf opdraaien voor de kosten.

Voor wie is het belangrijk?

Kosten en baten van bodemdaling en funderingsproblemen komen terecht bij particulieren, ondernemers, agrariërs en overheden. Zij zijn vaak verantwoordelijk om tot oplossingen te komen. Wanneer die oplossingen zijn bedacht moeten de betrokkenen het ook eens worden over hoe kosten en baten verdeeld worden.

Hoe gaat het nu verder?

Bodemdaling en funderingsproblemen komen steeds beter op de agenda van de overheid te staan. Dat heeft ook gevolgen voor de bekostiging van maatregelen. Voorbeelden hiervan zijn de oprichting van het fonds duurzaam funderingsherstel of belastingvoordeel bij de aanleg van drainagesystemen in het landelijk gebied. Naar verwachting zullen er in de toekomst meer vergelijkbare regelingen op financieel gebied komen.

Er is nog veel kennis nodig om de kosten en baten van bodemdaling eenvoudiger in beeld te kunnen brengen. Dit vraagt bijvoorbeeld om verdere ontwikkeling van kengetallen.

In het landelijk gebied worden nieuwe verdienmodellen (bijvoorbeeld: Boeren op Hoog Water) verder uitgewerkt en op hun merites beoordeeld. Ook zal de verhandelbaarheid van CO2 rechten zich verder ontwikkelen (Valuta voor Veen).