Deze deelexpeditie werd gestart in 2018 en had als doel ervaringen uit te wisselen tussen verschillende pilots met waterinfiltratiesystemen, ook onderwaterdrainage en drukdrainage genoemd. Daarnaast diende de kennisbehoefte in beeld te worden gebracht en werden er vragen gesteld als: hoe zorg je voor kwaliteitsborging, wat zijn de effecten van waterinfiltratiesystemen op de bedrijfsvoering en op broeikasgasemissies en hoe kan de bestaande kennis worden ontsloten? In 2020 is de deelexpeditie omgevormd tot het Kennismakelaarschap Waterinfiltratiesystemen en is de factsheet geactualiseerd. Het kennismakelaarschap is in 2021 afgerond. De informatie die in de factsheet is te vinden is afkomstig van de deelnemers aan de deelexpeditie, die zelf actief betrokken zijn bij verschillende projecten met waterinfiltratiesystemen. 

Deze deelexpeditie is mogelijk dankzij de Regio Deal Bodemdaling Groene Hart.

Als het waterpeil van veengronden bedoeld of onbedoeld daalt, komt de toplaag van het veen in aanraking met zuurstof. Het veen oxideert (of ‘verbrandt’) hierdoor en stoot CO2 en andere broeikasgassen uit. Om deze voor het milieu schadelijke uitstoot te remmen kunnen de percelen waar dit plaatsvindt natter worden gemaakt. Hierdoor daalt het grondwaterpeil niet en komt de toplaag van de veengrond niet in aanraking met zuurstof. Dit ‘vernatten’ gebeurt met waterinfiltratiesystemen.

Het vernatten van de grond kan worden bereikt door onderwaterdrainage en drukdrainage. Voor beide systemen worden er horizontale evenwijdige geperforeerde drainagebuizen in de grond aangebracht die van sloot naar sloot lopen en uitkomen onder het oppervlaktepeil van de sloten. Het water uit de sloten loopt de buizen in en het grondwaterpeil komt hoger te staan. 

Door het peil van het slootwater te verhogen of te verlagen (zomer- en winterpeil) kan de werking van onderwaterdrainage worden gestuurd. 

Bekijk in deze video hoe onderwaterdrainage werkt.

In pilots worden metingen gedaan aan onderwaterdrainage in Zegveld, Rouveen, Vlist en Aldeboarn.

Bij drukdrainage worden net als bij onderwaterdrainage horizontale geperforeerde buizen in de bodem aangebracht. Het verschil is dat ze uitkomen op een waterreservoir. Het water in het waterreservoir kan met een pomp hoger worden gezet dan de sloot. Met deze extra druk kan effectiever worden vernat en is de grondwaterstand actief te sturen. Dit systeem is bovendien te automatiseren waardoor het effectief kan reageren op de weersomstandigheden. 

 Door op deze manier verdroging tegen te gaan kan bodemdaling geremd worden. Bekijk hier hoe drukdrainage werkt

In pilots worden er metingen aan drukdrainage gedaan in Zegveld en Assendelft.

Beide systemen voeren overigens bij hevige regenval ook water af naar de sloten en werken dan drainerend.

In Lange Weide (Zuid-Holland) zal geëxperimenteerd gaan worden met onderwaterdrainage in combinatie met aangepast slootwaterpeilbeheer. In Friesland (Aldeboarn) is bij het experiment met onderwaterdrainage positieve ervaring opgedaan met het verhogen van de grondwaterstand met sturing via het slootpeil. Daarbij werd het slootpeil geregeld door de boer die zijn eigen slootpeil regelde. In de droge zomer van 2018 werd door hem het slootpeil tot bijna aan het maaiveld verhoogd. Dat een boer zelf het slootpeil kan regelen is overigens niet gebruikelijk. Bovendien is in 2019 met financiering van het Rijk het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden gestart. Voor de uitvoering van het onderzoek is een uniek consortium gevormd van vijf onderzoekspartijen: Deltares, Radboud Universiteit, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen Environmental Researc /Wageningen Universiteit en Universiteit Utrecht. Op de locaties Zegveld, Aldeboarn, Rouveen, Vlist en Assendelft wordt samengewerkt met diverse andere onderzoeksinstituten en adviesbureaus

Het programma richt zich op een periode van minimaal vijf jaar. De uitkomsten van dit onderzoek laten dus nog even op zich wachten.

Een juiste wijze van aanleg is belangrijk voor het functioneren van waterinfiltratiesystemen. Voor de aanleg van onderwaterdrainage zijn daarom specifieke KIWA-richtlijnen in voorbereiding. Daarom is op initiatief van het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling (NKB) door KIWA de richtlijn voor de aanleg van drainage aangevuld met richtlijnen voor veenweideinfiltratiesystemen. Deze herziening is tot stand gekomen met geld van de Provincie Utrecht, met de kennis van diverse experts en met hulp van mensen die in de praktijk betrokken zijn bij de aanleg. De richtlijn kan nu al gebruikt worden bij het opstellen van drainageplannen en bij aanbestedingen. Ook kunnen bedrijven zich op basis van deze richtlijn certificeren voor de aanleg van waterinfiltratiesystemen in veenweidengebieden.

Op 17 mei 2021 organiseerde het NKB ook nog een webinar over de nieuwe richtlijn.

Op 21 november vond een webinar plaats over Boeren bij een hoog grondwaterpeil.

Wat weten we op dit moment al over de effecten van een hoger grondwaterpeil? Welke technische mogelijkheden zijn er om het peil te verhogen en wat betekent een hoger peil voor de bedrijfsvoering? En hoe zit het met de uitstoot van broeikasgassen? Deze en andere vragen kwamen aan bod in verschillende presentaties.

Dit webinar werd georganiseerd door het Veenweiden Innovatieprogramma Nederland (VIPNL) in samenwerking met het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgassen Veenweiden (NOBV). Kijk voor meer informatie over VIPNL op www.vip-nl.nl.    Bekijk het webinar

Komende NOBV – VIPNL bijeenkomsten / webinars:

• 30 januari 2023, 10.00 tot 11.30 uur; webinar  Klei in veen 
• 13 maart 2023, 10.00 tot 11.30 uur; webinar Veenweideboeren na 2030.